Преспанското езеро на работ на исчезнување – еколошка катастрофа без преседан

Преспа, едно од најстарите и најзначајни езера на Балканот, се соочува со драматично повлекување на водата и алармантно уништување на својата природна рамнотежа. Последните мерења покажуваат дека езерото е на рекордно најниско ниво откако се вршат мерења – дури 6.3 метри под нултата кота, со загуба од над 125 милиони кубни метри вода само во изминатата година.

Овие податоци предизвикуваат загриженост кај научната и еколошката заедница, но и кај локалното население, кое секојдневно сведочи на исчезнувањето на езерото. Во најплитките делови, водата се повлекла до три километри од брегот, оставајќи зад себе кал, тиња и изсушени трски.

Министерството вети ангажман, но конкретен план сè уште нема

Министерот за животна средина, Изет Меџити, изјави дека институциите прават „максимални напори“ за спас на Преспанското Езеро и најави дека во тек е верификациона мисија од Рамсарската конвенција – меѓународен договор за заштита на водни живеалишта.

„Овие проблеми не можат да чекаат и затоа е потребна итна и координирана акција“, рече Меџити, додавајќи дека се работи на регионална соработка меѓу Македонија, Албанија и Грција.

Претставничката на Рамсарската конвенција, Флоре Лафаје, нагласи дека е задоволна од меѓудржавната комуникација и потенцираше дека Преспа претставува „бисер на природата“ кој бара зголемен ангажман и поддршка од ЕУ, УНДП и ГЕФ.

Недостиг на конкретни мерки и долгорочна стратегија

И покрај изразената волја, досега не е презентиран јасен акционен план за стабилизирање на водниот биланс и спречување на натамошно повлекување. Според експертите, основните проблеми се:

• прекумерна експлоатација на водата за земјоделски цели,
• климатските промени и намалени врнежи,
• губење на шумските појаси што ја хранеа езерската хидрологија,
• и отсуство на ефикасен мониторинг и управување.

Без итни мерки, предупредуваат научниците, целата биолошка разновидност на регионот е загрозена, а локалната економија, туризмот и земјоделството ќе претрпат сериозни последици.

Преспа како предупредување

Преспанското езеро не е само локален еколошки проблем. Тоа е пример за поширокиот предизвик на климатската криза и лошото управување со природните ресурси. Иако регионот има потенцијал за примерна меѓународна соработка, времето за реакција се скратува. Без брзи, ефикасни и транспарентни интервенции, Преспа би можела да стане првото големо природно богатство во Македонија што ќе исчезне пред очите на јавноста.