Ефектот од царините на САД врз економијата на С. Македонија: Што не ви кажува Владата!

С. Македонија се соочува со зголемени извозни царини од 33% за своите производи на пазарот на САД, што е едно од највисоките нивоа во регионот. Извозот во САД изнесува 273 милиони долари, од кои значителен дел се однесува на автобуси (74,2%), автомобилски делови (3,25%) и суров тутун (4,09%), според податоците за 2023 година. Во светлината на оваа нова одлука, која влијае на клучни индустрии, владината изјава дека економскиот удар ќе биде минимален и незначителен, предизвика бројни реакции и критики.

Владата на Северна Македонија изрази уверување дека зголемените царински трошоци од страна на САД не претставуваат голем ризик за економијата на земјата. Според неа, оваа одлука на американската администрација беше „очекувана“ и не ќе има голем импакт на нашата економија. Владата додава дека „веќе некое време ги анализира можните последици“ и има подготвен план за надминување на ситуацијата.

Меѓутоа, многу експерти и аналитичари не се согласуваат со оваа проценка. Со оглед на тоа што делови од индустријата на Северна Македонија, како производството на автобуси и автомобилски делови, зависат од пазарот на САД, зголемените царини може значително да ги намалат конкурентските предности на овие производи. Ова би можело да доведе до намалување на извозот и потенцијално да влијае на работните места и стабилноста на некои компании. За многу малите и средни претпријатија, ова може да биде сериозен удар на нивната способност да се натпреваруваат на глобалниот пазар.

Владината изјава исто така ги споредува последиците за Северна Македонија со другите земји, како Европската унија, Велика Британија и Канада, кои исто така се соочуваат со нови царини. Според ова, владата тврди дека „не е одмината ниту една земја“. Меѓутоа, оваа споредба не е целосно оправдана. Земјите како Велика Британија, Канада и земјите на Европската унија имаат значително посилни и поразновидни економии, што им дава поголеми можности за апсорбирање на овие ударни царини. За разлика од нив, Северна Македонија се потпира на специфични индустрии кои можат да бидат подложени на големи економски проблеми.

Доколку секторите кои се засегнати од царините, како автобусната индустрија и автомобилските делови, не можат да ги поднесат дополнителните трошоци, тоа може да има сериозни последици за националната економија, која не е толку еластична како економиите на поголемите земји.

Иако владата тврди дека има план за справување со новонастанатата ситуација, не беа наведени конкретни мерки кои ќе се преземат за да се ублажат последиците од зголемените царини. На пример, ќе се развиваат нови пазари за овие производи или ќе се преговара за намалување на царините? Како ќе се поддржат индустриите кои се најпогодени од оваа одлука? Без овие конкретни детали, тешко е да се процени дали планот на Владата е навистина ефикасен и дали ќе има доволно брзо дејство.

Во својата изјава, Владата исто така напоменува дека критиките и напаѓањата што доаѓаат од политичките опоненти и други критичари се дел од природната политичка динамика и ги обвинува за неосновани и партиски мотивирани напади. Сепак, важно е да се напомене дека политичката критика не секогаш е резултат на партиски интереси или лични антипатии. Многу од критиките кои се упатуваат кон Владата можат да бидат засновани на реални и оправдани стравови во однос на влијанието што царините ќе го имаат на економијата и животниот стандард на граѓаните.

Иако Владата на Северна Македонија настојува да ги умири јавноста и бизнис секторот со тврдењето дека последиците од новите царини ќе бидат минимални, оваа проценка е, според многумина, премногу оптимистичка. Зголемените царини од 33% за клучните извозни производи на Северна Македонија во САД не треба да се занемарат, а без јасни и конкретни планови за компензација на овие економски удари, ставот на Владата може да предизвика дополнителни загрижености. Важно е да се предложат конкретни мерки и решенија, кои ќе ги охрабрат и поддржат најпогодените сектори и ќе осигураат минимизирање на штетните ефекти врз економијата на земјата.