Новите правила за влез во ЕУ ќе важат и за граѓаните на С.Македонија
Граѓаните на Македонија наскоро ќе мора да се прилагодат на новите правила за влез во Европската Унија, откако Советот на ЕУ и Европскиот парламент постигнаа привремен договор за воведување на Системот за влез и излез (EES). Овој нов дигитален механизам ќе ги замени традиционалните гранични процедури во Шенген зоната и ќе има за цел да ја подобри безбедноста и ефикасноста при граничните премини.
Што претставува EES?
EES ќе го замени досегашниот систем на рачно печатирање на пасошите со дигитална евиденција. Секој патник кој не е државјанин на ЕУ – вклучително и македонските граѓани – ќе биде регистриран преку собирање на податоци од пасошот, отпечатоци од прсти и фотографија. Новиот систем ќе важи за сите краткорочни престои во една од 29-те европски земји од Шенген зоната.
Министерот за внатрешни работи на Полска, Томаш Сјемоњак, изјави дека овој систем ќе придонесе за поголема безбедност на границите и ќе овозможи подобро управување со протокот на патници.
Кога започнува примената?
Иако точниот датум на стапување на сила не е официјално одреден, според управниот одбор на агенцијата eu-LISA, која е задолжена за техничката имплементација, се очекува EES да започне со работа во октомври 2025 година.
Во првата фаза, системот ќе се користи на најмалку 10% од граничните премини, без биометриски функции. До третиот месец, најмалку половина од премините ќе мора да користат и биометриски проверки. Сè додека не се воведе целосно, пасошите и понатаму ќе се печатираат рачно.
Можни исклучоци и олеснувања
Во ситуации на висок сообраќаен интензитет и долги редици, земјите-членки ќе имаат право привремено да го суспендираат користењето на EES на одредени гранични премини. Оваа флексибилност е предвидена со цел да се избегнат сериозни застои.
Што следува потоа?
По EES, во последниот квартал од 2026 година, ќе се воведе и ETIAS (Европски систем за информации и овластување за патување). Овој систем ќе бара од патниците од земји кои не се членки на ЕУ – вклучувајќи ја и Македонија – однапред да побараат дозвола за патување, која ќе чини седум евра.
Земји опфатени со новиот систем
EES ќе се применува во сите земји од Шенген зоната: Австрија, Белгија, Бугарија, Хрватска, Чешка, Данска, Естонија, Финска, Франција, Германија, Грција, Унгарија, Исланд, Италија, Латвија, Лихтенштајн, Литванија, Луксембург, Малта, Холандија, Норвешка, Полска, Португалија, Романија, Словачка, Словенија, Шпанија, Шведска и Швајцарија.
Кипар и Ирска засега нема да го применуваат EES, но патниците кон овие земји ќе мора да поседуваат овластување преку ETIAS.
Заклучок
Со воведувањето на EES и ETIAS, ЕУ прави чекор напред кон дигитализација и модернизација на граничниот систем. За македонските граѓани ова значи нов начин на патување во Шенген зоната, со повеќе дигитални процедури, но и поголема безбедност и транспарентност.