Смрт пред очите на петгодишно девојче: Кој ја уби Рамајана – нејзиниот партнер или државниот систем?
Јавноста и натаму реагира со гнев поради фемицидот на Рамајана Асан, 36-годишна Ромка од Шуто Оризари, која беше убиена од својот партнер пред очите на својата петгодишна ќерка на 3 мај 2025 година.
По поднесеното писмо и жалба од Европскиот центар за права на Ромите (ERRC) до Комисијата за спречување и заштита од дискриминација против Министерството за внатрешни работи, на 6 мај беше испратено заедничко соопштение до македонските власти од Мрежата за поддршка на ромски жени „Рамајана“. Во него остро се осудува полициската неакција по повеќекратните пријави на семејно насилство од страна на жртвата, нарекувајќи го случајот уште еден доказ за системската небрежност на институциите.
Писмото е потпишано од над 60 ромски жени и 24 организации од различни европски земји. Потписниците наведуваат дека убиството на Рамајана е симбол на пошироките структурни пропусти во спречувањето на родово базираното насилство. „Ромките се меѓу најзасегнатите од насилство, а во исто време и најмалку заштитени. Само во 2024 година, во Северна Македонија се регистрирани 142 случаи на семејно насилство врз Ромки“, се наведува во писмото.
Иако Рамајана повеќепати пријавила семејно насилство, дури и во присуство на нејзиниот татко и други сведоци, властите не поднеле формална кривична пријава ниту презеле заштитни мерки. Полицајците наводно ги отфрлале нејзините пријави со зборовите дека „ќе се смири ситуацијата“ и „ќе се помират“, наместо да направат проценка на ризик или да преземат правни дејствија – и покрај тоа што процедурите бараат собирање докази, проценка на опасноста и апсење при основано сомнение за семејно насилство.
„Се чини дека овие процедури не биле соодветно спроведени во случајот на Рамајана“, предупреди Мрежата на ромски жени, нарекувајќи ја реакцијата на полицијата сериозно отстапување од утврдената пракса за постапување во случаи на семејно насилство – што подразбира итно дејствување, доверливи разговори во соодветни простории, документирање на докази и заштита на жртвата.
Писмото е упатено до министерот за внатрешни работи, министерката за труд и социјална политика, министерот за демографија и млади, јавниот обвинител, народниот правобранител и претседателот на Комисијата за спречување и заштита од дискриминација. Во него се истакнува дека неакцијата претставува кршење на Законот за спречување и заштита од семејно насилство, како и на Истанбулската конвенција: „Недостатокот на брз, сеопфатен и на жртвата насочен институционален одговор – вклучувајќи ја полицијата, социјалните служби и судството – укажува на системска небрежност која мора веднаш да се адресира.“
Во писмото се повикуваат на истражувања кои укажуваат дека во мнозинството фемициди во Северна Македонија, жртвите претходно пријавиле насилство без да добијат соодветна заштита. Центарот за поддршка на жени жртви на родово и семејно насилство ИСИ АРКА од Шуто Оризари има документирано бројни случаи кои покажуваат дека Ромките се соочуваат со значителни бариери при пријавување семејно насилство, засилени со повеќекратни облици на дискриминација. Жените од оваа заедница често изразуваат чувство на напуштеност од институциите, наведувајќи бавни и неадекватни реакции на нивните пријави. Случајот на Рамајана Асан, велат тие, трагично го потврдува фаталниот исход на оваа системска небрежност.
Писмото може да се најде тука.