ЕУ планира заеднички одбранбен фонд – чекор кон поголема воена самостојност

Министрите за финансии на Европската унија оваа недела ќе разговараат за креирање на заеднички европски одбранбен фонд, со кој ќе се набавува и поседува одбранбена опрема во сопственост на ЕУ. Идејата е таа опрема да ѝ се дава на користење на земјите-членки, кои ќе плаќаат надомест за тоа.

Предлогот, подготвен од економскиот тинк-тенк Bruegel по иницијатива на Полска, има за цел да обезбеди нови извори на финансирање за одбраната – без зголемување на јавниот долг на земјите-членки. Ова е особено важно за држави како Италија, Франција и Шпанија, кои веќе имаат високо ниво на задолженост.

Поттик за иницијативата се зголемените безбедносни предизвици, особено во контекст на војната во Украина и сѐ помалата сигурност дека Европјаните можат да се потпрат исклучиво на САД за својата безбедност. Фондот, наречен Европски одбранбен механизам (EDM), би се основал преку меѓувладин договор и би имал значителен капитал, кој би му овозможил да позајмува средства на финансиските пазари.

Она што го прави овој предлог амбициозен е тоа што тој предвидува ЕУ не само да ги финансира, туку и директно да ги поседува одбранбените системи. Со тоа, Унијата би можела централизирано да инвестира во т.н. „стратешки капацитети“ – како што се сателитски комуникациски системи, воздушна одбрана, напредни борбени авиони, командни центри и ракети за одвраќање.

Еден од главните проблеми што треба да се надмине е фрагментираноста на европската одбранбена индустрија. Во моментов, ЕУ користи најмалку седум различни видови тенкови, девет типови хаубици и седум пешадиски борбени возила – што ја зголемува цената и го отежнува заедничкото дејствување.

Предлогот за EDM ќе се разгледува на неформалната средба на министрите за финансии на ЕУ што ќе се одржи во Варшава. Доколку биде прифатен, тој би претставувал пресвртница во европската безбедносна политика – чекор кон поголема стратешка самостојност и посилна, пообединета одбрана.