ЕУ размислува за заеднички одбранбен фонд: олеснување за буџетите, чекор кон поголема независност

Министрите за финансии на Европската унија започнаа разговори за создавање на заеднички европски одбранбен фонд, со цел да се зајакне одбраната на континентот без дополнително оптоварување на националните буџети. Идејата е овој фонд, наречен Европски одбранбен механизам (ЕДМ), да купува и поседува воена опрема, а земјите-членки да плаќаат за нејзино користење.

Иницијативата беше предложена од истражувачкиот центар „Брьогел“ како начин да се помогне на земјите со висок јавен долг да инвестираат во скапа воена опрема без да ги зголемат своите буџетски дефицити. Станува збор за алтернатива која ќе ги задржи долговите на ниво на фондот, наместо на националните сметки.

Европската унија веќе ја засили својата посветеност на зголемување на воените трошоци, особено поради заканите од Русија и промените во трансатлантските односи. Се планираат инвестиции од околу 800 милијарди евра во следните четири години преку олабавување на фискалните правила и заеднички заеми за големи одбранбени проекти.

Португалскиот министер за финансии Жоаким Миранда Сарменто изјави дека ова е „добра почетна точка за дискусија“, но нагласи дека ќе бидат потребни дополнителни разговори за финансиската структура, придонесите на земјите, пазарната моќ и воените аспекти.

ЕДМ може да се креира преку меѓувладина спогодба и да има значителен капитал, што ќе му овозможи да зема заеми на пазарот. Важно е што фондот ќе може да вклучи и земји кои не се членки на ЕУ, како Велика Британија, Украина или Норвешка. Бидејќи сам фондот ќе ја поседува опремата, долгот за нејзино купување нема да се пресметува како национален долг на земјите-членки.

Дополнително, ЕДМ ќе поттикне создавање на единствен европски пазар за воена опрема, со цел да се намалат трошоците и да се избегне дуплирање на капацитетите. Денешната фрагментираност во ЕУ резултира со постоење на седум различни типови тенкови, девет типови самоодни хаубици и седум видови пешадиски борбени возила – што ја зголемува цената и ја намалува ефикасноста.

Фондот ќе се фокусира на „стратешки фактори“, како скапа инфраструктура и опрема што армиите моментално ја добиваат од САД – вклучувајќи системи за командување, сателитско разузнавање, комуникација, петта и шеста генерација борбени авиони, стратешка воздушна одбрана и логистика.

Во документот на „Брьогел“ се посочува дека Европа има реална шанса да ја намали својата воена зависност од САД до 2030 година, но само доколку обедини ресурси, создаде заеднички одбранбен пазар и вклучи клучни индустриски партнери како Велика Британија.

Иницијативата е уште во фаза на дискусија, но расте консензусот дека Европа мора да преземе поголема одговорност за сопствената безбедност и одбранбена подготвеност.