Хронологија: 7 години демократски пат на Бугарија кон еврото
Патот на Бугарија кон еврозоната влезе во својата завршна фаза, со очекување дека земјата наскоро ќе добие позитивна оценка во вонредните конвергентни извештаи на Европската комисија (ЕК) и Европската централна банка (ЕЦБ). Најновите податоци и политичките сигнали од Брисел укажуваат дека Бугарија е на пат да го исполни својот долгорочен стратешки приоритет – да стане дел од еврозоната на 1 јануари 2026 година.
Клучни индикатори: Бугарија ги исполнува критериумите
Во текот на последните недели, Бугарија доби позитивна оценка за својот среднорочен фискален и структурен план (2025–2028), а буџетскиот дефицит за 2024 година изнесува точно 3% од БДП – во рамките на дозволените граници според критериумите од Мастрихт. Понатаму, официјалните податоци покажуваат дека инфлацијата во април 2025 година е 2,7%, под критичниот праг од 2,8%.
Дополнително, со усвојувањето на новиот Закон за Народната банка на Бугарија (во февруари 2024) и законот за воведување на еврото (август 2024), Бугарија ги усогласи своите регулативи со правната рамка на ЕУ и Статутот на Европскиот систем на централни банки.
Политичка контроверзија: Одложени реакции
И покрај јасните економски аргументи и институционалната поддршка, политичките тензии околу евроинтеграцијата повторно се актуелизираа. Претседателот Румен Радев, кој изминативе седум години не искажал сериозни забелешки во врска со процесот, изненадувачки иницираше референдум во последен момент. Одлуката беше оценета како популистичка и политички мотивирана, без суштински економски или правни аргументи.
Не е „брзање“ – туку седумгодишен демократски процес
Спротивно на критиките за „брзање“, Бугарија го почна процесот на пристапување во еврозоната уште во 2018 година, со писмо со намера за влез во ERM II (валутно-обменски механизам) и Единствениот надзорен механизам на ЕЦБ. Од тогаш, се реализираа низа чекори – законски, институционални и административни – за подготовка на земјата за членство во еврозоната. Процесот беше транспарентен и редовно потврдуван од страна на парламентот, влади и релевантни институции.
Во продолжение, ви претставуваме хронологија на клучните настани:
Хронологија: Патот на Бугарија кон еврото (2018 – 2025)
29 јуни 2018
Испратено писмо со намера за влез во ERM II и воспоставување тесна соработка со ЕЦБ.
12 јули 2018
Политичка поддршка од Еврогрупата за намерата на Бугарија.
27 август 2018
Владата усвојува акциски план за исполнување на предусловите за ERM II и Банкарската унија.
13 декември 2018
Парламентот усвојува амандмани во Законот за БНБ, со цел усогласување со регулативата на ЕУ.
30 јануари 2020
Парламентот дефинира услови за фиксен курс лев/евро при влез во ERM II.
10 јули 2020
Бугарија официјално влегува во ERM II („чекалницата“ на еврозоната). Истовремено, започнува тесна соработка со ЕЦБ во рамки на Единствениот надзорен механизам.
22 мај 2022
Министерскиот совет усвојува Национален план за воведување на еврото.
27 октомври 2022
Парламентот донесува одлука за забрзување на подготовките за еврото.
1 февруари 2024
Усвојување на нов Закон за БНБ.
26 јули 2024
Одлука на парламентот за финализирање на подготовките за воведување на еврото.
7 август 2024
Усвојување на Закон за воведување на еврото.
25 февруари 2025
Испратено барање до ЕК и ЕЦБ за изготвување на вонредни конвергентни извештаи.
Февруари – мај 2025
Извештаи покажуваат исполнување на сите економски критериуми, вклучително и инфлација и фискална стабилност. ЕЦБ спроведува експертска мисија во земјата.
9 мај 2025
Очекувања за позитивен извештај – историски момент за Бугарија.
Заклучок
Патот на Бугарија до еврозоната е резултат на долгогодишен, транспарентен и демократски процес. Тој вклучуваше учество на сите клучни институции, повеќе парламентарни состави и влади, и доследна посветеност на европскиот курс. Денес, кога крајната цел е на дофат, иницијативите за блокирање на процесот не само што се неосновани, туку и штетни за долгорочната стабилност и довербата на граѓаните и европските партнери.
Бугарија не брза – таа конечно стигнува таму каде што одамна има место: во срцето на Европската монетарна унија.