Криза на тивок фронт: Земјоделците во првите редови на климатските промени

Секавајќи, суши и климатски шокови веќе не се апстрактни прогнози од иднината – тие се секојдневие за милиони земјоделци. Додека жителите на градовите се борат со неподносливата жештина, на нивите се води тивка, но жестока борба: растенијата умираат пред да родат.

Ново обемно истражување од Универзитетот Станфорд открива длабока криза во земјоделството – и покажува дека сме понеподготвени од кога било досега.

Реколтата се топи под жешкото сонце
Истражувањето, предводено од професорот Дејвид Лобел од Центарот за безбедност на храна и животна средина, утврдува дека глобалното затоплување и зголемената сувост на воздухот предизвикуваат значителни штети врз приносите од основните земјоделски култури како пченица, јачмен и пченка.

Намалувањата се движат од 4% до 13% – бројки кои можеби звучат умерено, но кога се работи за количини храна кои можат да нахранат стотици милиони луѓе, ефектот е застрашувачки.

Европа и Кина – неочекувани жаришта
Истражувањето открива изненадувачки резултати: умерените зони, како Европа и Кина, трпат многу посериозни нивоа на суша отколку што се претпоставуваше. Во исто време, земјоделците во Средниот Запад на САД искусиле помалку стрес отколку што предвидувале моделите.

„Овие несогласувања меѓу очекуваното и реалното може да доведат до катастрофални грешки во планирањето“, предупредува коавторката Стефанија Ди Томасо.

Климатските модели не погодуваат
Моделите на кои се потпираат земјоделците, научниците и политичарите често не ја пресметуваат целосно сушата и локалното затоплување во клучните земјоделски подрачја, што води до недоволна подготвеност.

Ова е особено критично за Европа, каде што земјоделството игра клучна улога за економијата и исхраната. Кога моделите грешат, сите грешиме – а последиците се мерат во килограми, тони и милијарди.

Митот за јаглеродниот диоксид како спас
Некои научници тврдат дека зголемениот CO₂ би требало да го поттикне растот на растенијата преку зголемена фотосинтеза. Но реалноста е немилосрдна: сушата и жештините се посилни непријатели отколку што CO₂ може да надомести.

„Какви и да се придобивките од CO₂, тие просто исчезнуваат под влијание на екстремното време“, заклучуваат истражувачите.

Старите стратегии веќе не функционираат
Со години научниците препорачуваа продолжување на вегетацискиот период со подолгозреечки култури. Но денес тоа може да биде меч со две острици: колку подолго расте една култура, толку подолго е изложена на стрес од суша и топлина.

Ова бара целосно преиспитување на парадигмата за планирање и адаптација во земјоделството – не само од земјоделците, туку и од институциите што треба да ги поддржуваат.

Закани за глобалната безбедност на храната
Станува збор не само за лебот. Истражувањето посочува и на бројни специјализирани култури – кафе, какао, портокали, маслинки – кои исто така претрпуваат загуби. Тие можеби нема да предизвикаат глад, но можат сериозно да ги потресат светските пазари и да ги зголемат цените до небо.

„Не мора да изгубиме 50% од реколтата за да настане хаос – доволно е и 5% за тоа да се почувствува во супермаркетот“, нагласува Лобел.

Што следува: да предвидиме непредвидливото
Истражувањето завршува со јасен повик: светот има потреба од попрецизни, пофлексибилни и локализирани климатски модели. Особено во региони кои досега беа запоставени во научните анализи, а веќе сериозно страдаат.

Ова е битка не само за справување со климатските последици, туку и за градење на одржлив систем за храна. Времето за неодлучност истече.