**Бавноста на судските процеси – главна причина за незадоволтво

Според анкетата спроведена од коалицијата „Сите за правично судење“, на иницијатива на Здружението на судии, граѓаните на Република Северна Македонија им доделуваат просечна оценка од 3,1 на судовите за добиените услуги. Ова истражување, презентирано на 30 јануари 2025 година во Основниот кривичен суд Скопје, се фокусира на личните искуства и задоволството на граѓаните од услугите што ги добиле од судовите, а не на општата доверба во судството.

Методологија на истражувањето

Анкетата е спроведена во декември 2024 година и опфатила 1.100 испитаници кои биле во директен контакт со судовите, вклучувајќи обвинети, оштетени, јавни обвинители, адвокати, како и граѓани кои побарале административни услуги, како издавање на потврди. Истражувањето е спроведено во Основниот кривичен суд Скопје, Граѓанскиот суд во Скопје, Апелацискиот и Врховниот суд.

Резултати од анкетата

Највисока оценка од граѓаните добила судската полиција, со просечна оценка од 4,1 на скалата од 1 до 5. Судиите се оценети со 3,43, додека судските службеници добиле оценка од 3,46. Сепак, најниска оценка е забележана во однос на брзината на добивање на услугите, каде просечната оценка е 2, со многу ниски оценки во различни категории.

Перцепција за корупцијата

Кога станува збор за корупцијата во судството, 9% од испитаниците изјавиле дека им било побарано и дека дале мито за да добијат одредена услуга, додека 7% одбиле да одговорат на ова прашање. Ова укажува на ниска перцепција за борбата против корупцијата во судовите, при што голем дел од граѓаните сметаат дека таа е на ниско ниво.

Реакции на резултатите

Министерот за правда, Игор Филков, присуствуваше на презентацијата и ги оцени резултатите како катастрофални, без да даде подетално објаснување. Од друга страна, претседателот на Основниот кривичен суд и на Здружението на судии, Иван Џолев, смета дека резултатите од анкетата се добра основа за понатамошни истражувања и подобрување на работата на судовите, со цел зголемување на довербата на граѓаните во нив.

Доверба во судството

Џолев истакна дека процентот од 2% доверба, кој често се користи за истакнување на лошата состојба во судството и произлегува од анкета на ИРИ од 2023 година, не ја одразува вистинската состојба. Според него, во таа анкета 2% е апсолутната доверба во судството, додека релативната доверба изнесува 18%.

Заклучок

Оваа анкета претставува значаен чекор кон разбирање на перцепциите на граѓаните за судските услуги во Северна Македонија. Додека некои аспекти, како што е работата на судската полиција, се оценети позитивно, постојат области, особено во однос на брзината на услугите и перцепцијата за корупцијата, каде што е потребно значително подобрување. Овие наоди можат да послужат како основа за реформи и иницијативи насочени кон зголемување на ефикасноста и транспарентноста на судскиот систем, со крајна цел зголемување на довербата на граѓаните во правосудните институции.