Еколошка хаварија во Скопје: Токсични гасови и тешки метали по пожарот во Трубарево

TEMU

#1 Најпродаван артикл

Сет од 5 парчиња заштитник на кабли, прекривка за заштита на кабли од ТПУ, додатоци за заштита на кабли, без батерија, за мобилни телефони, комплет за заштита на податочни линии

4.8 (10276)

54 ден

-73%

206 ден

Купи сега

МАКЕДОНИЈА

Еколошка хаварија во Скопје: Токсични гасови и тешки метали по пожарот во Трубарево

15 септември 2025

• од Станча Јаќимовски

Скопје од саботата се соочува со една од најголемите еколошки хаварии во последните децении. Пожарот во складиште за електронски и пластичен отпад во населбата Трубарево ослободи облак од токсични гасови и канцерогени соединенија, со што ја загрози безбедноста на граѓаните и животната средина.

Иако Институтот за јавно здравје (ИЈЗ) потврди дека не е регистрирано зголемено радиоактивно зрачење, експерти предупредуваат дека вистинската закана доаѓа од хемиската контаминација.

Научни докази: Што ослободуваат батериите и отпадот?

Според трудови објавени во списанието Batteries (2024), горењето на литиум-јонски батерии ослободува екстремно опасни гасови како водороден флуорид и флуорирани фосфорни соединенија. Дополнително, чадот содржи јаглерод моноксид, јаглерод диоксид и водород – комбинација што создава експлозивно и отровно загадување.

Истите истражувања наведуваат дека чадот е преполн со фини прашини (PM₂.₅ и помали), кои лесно навлегуваат длабоко во белите дробови. Тие носат органски и елементарен јаглерод, фосфати, флуориди и тешки метали како никел, кобалт, манган, литиум, алуминиум и бакар. Научниците предупредуваат дека повеќе од 80% од честичките се ултрафини и може да предизвикаат сериозни и долгорочни здравствени последици.

Во друга студија (Нилсон и Тидблад, 2024) се потврдува дека токму овие гасови и честички се најопасни во услови на таканаречен „термален бег“ – процес на неконтролирано прегревање на батеријата што води кон експлозија или целосно согорување.

Зошто пожарите на батерии не се гасат со вода?

Кога батеријата ќе влезе во термален бег, хемиската реакција сама ја одржува високата температура. Водата не го прекинува процесот и често предизвикува повторно палење. Дополнителен ризик е што контаминираната вода од гаснењето може да ја загадува почвата и подземните води.

Затоа пожарникарите користат песок или вермикулит, кои го задушуваат пламенот и го изолираат кислородот.

Повеќе загадувачи од отпадот

Покрај батериите, согорувањето на пластики, кабли и метални плочки ослободува диоксини, фурани, полициклични ароматични јаглеводороди и испарувања од олово, жива, кадмиум и арсен. Според Светската здравствена организација (WHO, 2024), овие материи се меѓу најтоксичните загадувачи познати досега, со потенцијал да го нарушат здравјето со години и да контаминираат цели екосистеми.

Чекајќи ги резултатите од ИЈЗ

Екипи на ИЈЗ веќе земале примероци од почвата, водата и чешмите во близина на местото на хаваријата. Засега нема индикации за зголемена радиоактивност, но јавноста ги очекува конечните резултати од хемиските анализи.

Од Институтот најавуваат дека состојбата внимателно ќе се следи во координација со Министерството за здравство и другите надлежни институции. Граѓаните се повикуваат да ги следат официјалните препораки и да останат внимателни.