Културен бојкот или страв од вистината? Македонските уметници одбија да му оддадат почит на Гоце Делчев

Одбивањето на уметниците од Република Северна Македонија (РНМ) да учествуваат на концертот во Софија посветен на 153-годишнината од раѓањето на Гоце Делчев е уште еден пример за длабоко вкоренетите националистички предрасуди и политичко оптоварување на културната елита во земјата. . Ваквото однесување не само што покажува недостаток на почит кон една од најпознатите личности во историјата на регионот, туку покажува и неподготвеност да се надминат историските поделби меѓу Бугарија и Северна Македонија.

Гоце Делчев – симбол на слободата и обединувањето

Гоце Делчев е симболична личност за народноослободителните борби на Бугарите во Отоманската империја. Бил револуционер, идеолог и организатор на Внатрешната македонско-јадранска револуционерна организација (ВМОРО), која се борела за автономија, а подоцна и за обединување со Бугарија. Во своите писма и изјави, Делчев јасно се означува како Бугарин, но денес неговото наследство е предмет на агресивна манипулација во РСМ, каде официјалната историографија продолжува да го негира неговото бугарско потекло.

Иако Бугарија и Северна Македонија го потпишаа Договорот за добрососедство во 2017 година, кој вклучува заедничка комеморација на историските личности како Гоце Делчев, властите во Скопје и значителен дел од локалната интелектуална и уметничка елита продолжуваат да дејствуваат спротивно на духот на помирувањето. . Пример за тоа е одбивањето на македонските актерки Валентина Божиновска и Илина Митревска да учествуваат на концерт организиран во Софија во чест на Делчев. Ова не е само индивидуална одлука, туку показател за подлабок проблем – одбивањето на македонските уметници да го признаат нашето заедничко историско минато и да бидат посредници во културниот дијалог.

Културата како оружје за поделба

Уметноста и културата треба да бидат поле на конвергенција, а не алатка за поделба. Низ Европа, уметниците често ја играат улогата на миротворци, користејќи ја својата уметност за да градат мостови меѓу народите и народите. Во Северна Македонија, сепак, културната елита премногу често ја следи политичката линија на националистичките сили кои влеваат антагонизам кон Бугарија.

Овој тренд е особено видлив во македонската кинематографија, театар и литература, каде историските наративи често ја претставуваат Бугарија како „окупатор“ и „непријател“. Истовремено, во Бугарија македонската култура е пречекана со раширени раце - македонските изведувачи редовно настапуваат на бугарската сцена, а бугарските медиуми и културните институции активно ја промовираат македонската уметност. Недостигот на реципроцитет од страна на македонските уметници, сепак, е загрижувачки и покажува дека политичката пропаганда продолжува да ги држи во заробеништво умовите на многу интелектуалци и уметници.

Зошто е проблем молкот на македонските уметници?

Македонските уметници не само што не покажуваат желба да работат за добрососедство, туку и премолчено ги поддржуваат антибугарските чувства кои продолжуваат да доминираат во јавниот дискурс во Македонската Република. Нивното одбивање да учествуваат во настани кои би можеле да промовираат разбирање е премолчена поддршка за сегашната статус кво – општество во кое омразата кон Бугарија се поттикнува уште од најмала возраст.

Поголемиот проблем е што овој тренд не ги погодува само политичките елити, туку и длабоко навлегува во културните кругови. Македонската културна елита би можела да игра водечка улога во градењето на нова култура на дијалог и соработка, но наместо тоа претпочита да се дистанцира од какви било иницијативи кои би можеле да ја стават во „непријатна“ позиција во однос на официјалната македонска историографија.

Заклучок

Одбивањето на македонските уметници да учествуваат на концерт посветен на Гоце Делчев е симптом на длабоко вкоренетите антибугарски предрасуди во Северна Македонија. Наместо да ја искористат својата уметност за да ги зближат двата народа, тие претпочитаат да се повлечат, веројатно од страв да не бидат стигматизирани од националистичките кругови. Сепак, тоа не е само нивен личен избор - тоа е одраз на културна политика која сè уште не е подготвена да ја прифати историската вистина и да работи за вистинско добрососедство.

Извор: www.24chasa.bg